SỐNG THÁNH GIỮA ĐỜI
(Introduction À La Vie Dévote)
Nguyên tác của Thánh PHANXICÔ SALÊDIÔ, Giám Mục Tiến Sĩ Hội Thánh
Bản dịch của Lm.Ph.HOÀNG MINH TUẤN, Dòng Chúa Cứu Thế
[BBT] Nhóm Khơi Nguồn xin chân thành cám ơn cha Hoàng Minh Tuấn cho phép đăng bài Sống Thánh Giữa đời này. Xin Chúa chúc lành và tuôn đổ muôn hồng ân xuống cho cha và trong sứ vụ của cha.
PHẦN 3
Gồm các lời chỉ dẫn giúp thực hành nhân đức.
CHƯƠNG 40
LỜI KHUYÊN BẢO CÁC QUẢ PHỤ
Thánh Phaolô đã có dạy bảo các Giám Mục : “Con hãy tôn trọng các người thực là quả phụ.” (1Timôtê, 5-7). Để thực là quả-phụ phải có những điều kiện sau đây :
1) Phải góa-bụa không chỉ phần xác, song cả trong trái tim, nghĩa là, phải đương-quyết sống trong thân-phận quả-phụ khiết-tịnh thật. Còn những bà góa chỉ đợi dịp may là tái-giá, là những người chỉ sống xa người nam theo thể xác nhưng đã liên kết với họ trong ước-muốn tâm-hồn rồi. Nếu vì muốn được sống vững-vàng hơn trong bậc quả-phụ, họ lại khấn dâng thân-xác và đức thanh khiết của mình cho Chúa, thì không những họ tạo cho mình lòng kiên-quyết, vững-chãi, mà còn tô điểm bậc quả-phụ mình thêm đẹp.
Đã khấn như thế, họ thấy mình không còn quyền rẫy bỏ đức thanh khiết nếu không muốn bỏ luôn cả Thiên-đàng, nên người quả-phụ sẽ thận trọng giữ quyết-định kia của mình đến mức sẽ không bao giờ cho phép ý-nghĩ làm lại cuộc đời,dù nhỏ mấy, lọt vào lòng mình. Thành ra lời khấn ấy sẽ đứng như thành-lũy ngăn-chận mọi dự tính, ước-muốn trái ngược với điều quyết định của mình. Thánh Au-gu-ti-nô khuyên các bà góa Công-Giáo nên làm lời khấn ấy. Ô-ri-gê-nê, văn-hào kỳ cựu và thông thái, còn đi xa hơn : Ông khuyên các phụ nữ có chồng hãy tự hiến đức thanh khiết trong trường hợp người chồng qua đời trước, ngõ hầu giữa những vui-sướng thể-xác phải có trong cuộc đời hôn nhân, họ còn được hưởng thêm công-nghiệp đức thanh khiết của bậc quả phụ bởi lời khấn trước ấy. Lời khấn làm mọi hành-động của ta nên đẹp lòng Thiên Chúa hơn, tăng can-đảm để hoạt-động ; đồng thời nó không chỉ dâng việc làm cho Chúa như hậu-quả của ý muốn, mà còn dâng ngay cả ý ấy, như thân cây trổ-sinh các việc làm kia. Bởi nguyên đức thanh khiết, ta phú cho Thiên-Chúa thân xác, nhưng vẫn giữ tự-do sử-dụng nó trong các vui-thú được phép. Còn với lời khấn giữ thanh khiết, ta tận hiến thân ta cho Chúa cách trọn-vẹn và không rút lại, không dành quyền thu-hồi lại. Ta sung-sướng làm nô-lệ cho lời khấn ấy : nô-lệ này còn cao đẹp hơn cả vương-quyền. Tôi hoàn-toàn tán-thành ý-kiến của hai tác giả lỗi lạc trên đây, và mong rằng ai muốn thi hành theo hai ý kiến ấy, hãy làm cách khôn-ngoan, sốt-sắng, vững-bền, sau khi đã lượng xét can-đảm mình, đã cầu-khẩn ơn trên soi-sáng và bàn-hỏi vị linh-hướng khôn-ngoan và đạo-đức. Nếu được như thế, chắc hẳn việc ấy sẽ sinh hậu-quả dồi-dào.
Ngoài ra, phải khước-từ việc tái-giá một cách thẳng thắn và đơn sơ, để tâm hồn mình trong sạch hơn mà hướng mọi tâm tình về Thiên Chúa và kết hợp lòng mình với Thiên Chúa oai nghi. Do đó, chỉ vì muốn để của lại cho con cái hay bất cứ vì dự tính phàm tục nào khác mà người đàn bá góa chịu sống bậc quả phụ thì có lẽ bà ta sẽ được người đời ca tụng, nhưng trước mặt Chúa chắc không đâu, vì chỉ được khen lao trước mặt Chúa khi ta làm vì Ngài.
3) Để được thực là quả phụ, còn phải tránh xa và rủ sạch mọi vui thú phàm tục. Theo lời thánh Phaolô, người quả phụ sống trong vui chơi thì sống mà như chết (1Tm 5, 6). Một đàng, muốn sống bậc quả phụ, đàng khác lại thích được theo đuổi, tán tỉnh, mơn trớn, sẵn sàng dự dạ hội, khiêu vũ, tiệc tùng, ưa tô son điểm phấn, làm đỏm, đó là một quả phụ sống bằng xác, mà chết phần hồn 23 .
Vì đã từng trải về mánh khéo đàn bà chinh phục đàn ông, người quả phụ càng biết bày ra nhiều cạm bẫy nguy hiểm cho họ. Đàn bà góa bụa mà sống trong các vui thú cuồng loạn ấy, có sống mà thật là chết, nói đúng ra, chỉ là một thây ma quả phụ vô hồn.
Sách Nhã Ca chép : “Mùa cắt tỉa đã về, tiếng bồ câu rủ rỉ ngoài thôn” (2, 12)24 . Nghĩa là cắt tỉa xén bớt những cái thừa thãi chơi bời thế tục là điều kiện cần thiết cho người muốn sống đạo đức. Nhất là cần cho người quả phụ chân chính, là như chim bồ câu thanh khiết, còn tràn mi lệ thương tiếc người chống quá cố. Khi bà Nôê-mi từ đất Mô-áp trở về Bêlem, các phụ nữ trong thành quen biết bà trước kia lúc xuất giá liền đến hỏi : “Có phải bà Nôê-mi chăng ?” Song bà trả lời : “Xin đừng gọi tôi là Nôê-mi (có nghĩa là xinh đẹp) nhưng hãy gọi là Mara, vì Chúa đã đổ tràn hồn tôi sự cay đắng”. (Sách bà Rút : 20). Bà có ý nói việc chồng bà đã chết. Người quả phụ đạo đức cũng vậy, không nên để ai gọi mình, khen mình là đẹp là xinh, nhưng mãn nguyện với cái Chúa muốn mình sống, nghĩa là khiêm tốn và hèn hạ trước mặt Ngài.
Ngọn đèn có dầu tẩm hương sẽ tỏa ra hương thơm ngọt ngào khi tắt đi hơn khi còn sáng, thì các quả phụ trước kia đã sống đời tình yêu trong sạch trong hôn nhân, đến lúc ngọn đèn của họ, nghĩa là người chồng, bị tắt đi bởi cái chết, họ sẽ tỏa hương nhân đức và khiết tịnh thơm tho hơn. Yêu chồng khi chồng còn sống, đó là chuyện dĩ nhiên của các bà. Song yêu chồng đến độ sau lúc chồng chết vẫn không muốn lấy ai nữa, đó là tình yêu cao vượt mà chỉ các quả phụ chân chính mới có. Trông cậy vào Chúa khi chồng còn đó nâng đỡ mình, đâu có gì khó khăn hiếm hoi, song trông cậy vào Chúa khi không còn sự nâng đỡ kia nữa, mới là điều đáng ngợi khen ! Do đó, trong bậc quả phụ, người ta dễ nhận thấy mức hoàn bị của nhân đức hơn lúc đang sống trong hôn nhân.
Nếu quả phụ có con cái, chúng cần sự dạy dỗ, hướng dẫn của bà, nhất là về chuyện tâm hồn và đường tiến thủ công danh, không bao giờ vì cớ gì mà bỏ rơi chúng. Vì thánh Phaolô nói rõ : Các bà có bổn phận lo lắng cho chúng, đàng khác còn phải lo tròn đạo hiếu đối với cha mẹ nữa. Hơn thế, ai không lo cho người trong gia đình, nhất là kẻ thân thuộc, kẻ ấy còn tàn tệ hơn người ngoại đạo. Nếu con cái đã đến trình độ không cần dẫn dắt, người quả phụ lúc ấy sẽ chỉ còn lo thu hết mọi tâm tình, nghĩ tưởng vào việc tăng tiến trong tình yêu Chúa mà thôi.
Nếu không có việc gì bó buộc lương tâm người quả phụ phải vướng mắc chuyện bên ngoài, như kiện tụng chẳng hạn, tôi khuyên họ nên tránh đi, và dùng cách nào xếp đặt công việc êm thấm, gọn gàng hơn hết, mặc dầu nó có vẻ không sinh lợi mấy. Vì cái bận tâm xao xuyến kia phải được bù đắp bằng những mối lợi lớn lao lắm mới đủ để họ với các ích lợi do sự bình an yên tĩnh đem lại, ấy là chưa kể kiện tụng và các cuộc lộn xộn tranh chấp làm cho tâm hồn phân tán loạn ly và thường mở lòng cho các kẻ thù của đức thanh khiết đột nhập, vì khi muốn chiều lòng kẻ ta đang cầu cạnh đến ủng hộ ta, ta có thể có những thái độ, cử chỉ không đạo đức và mất lòng Chúa.
Nguyện ngắm phải là việc thực hành liên lỉ của người quả phụ. Vì chỉ còn yêu có mình Thiên Chúa, nên có nói gì thì chỉ là nói với Chúa mà thôi. Miếng sắt, bị kim cương ngáng đường ngăn chận không hút theo nam châm được, nhưng khi bỏ kim cương đi, nó liền bị cuốn hút theo nam châm ngay, trái tim của người quả phụ cũng vậy, khi chồng còn sống, không thể dễ dàng thảnh thơi mà hướng mình về Thiên Chúa và buông theo tất cả sức thu hút của tình yêu Chúa được nên sau khi chồng khuất bóng, phải hăng hái chạy theo mùi hoa hương Thiên Đàng, miệng than thở theo lời của hôn thê thánh : “Ôi lạy Chúa, bây giờ con hoàn toàn làm chủ mình con, xin hãy đón nhận con làm của Chúa, hãy lôi kéo con đến Người, chúng con sẽ chạy theo hương thơm của Người” (Nhã Ca 1, 3-4).
Những nhân đức riêng người quả phụ thánh thiện phải tập là đức đoan trang hoàn toàn, từ bỏ danh giá chức tước, cấp bậc, hội hè và các điều phù phiếm giống vậy. Thêm vào đó, biết giúp kẻ nghèo khó và bệnh tật, an ủi kẻ sầu khổ, dẫn dắt thanh thiếu nữ tập sống đời đạo đức, và làm gương hoàn hảo về mọi nhân đức cho các thiếu phụ. Hai món trang điểm áo mặc của họ là : cần thiết và giản dị. Hai nét mỹ lệ của hành động là khiêm nhường và bác ái. Lương chính và nhân từ là hai vẻ hoa mỹ của lời nói họ ; nết na và liêm sỉ là nét duyên dáng của đôi mắt họ. Và Chúa Giêsu Kitô bị đóng đanh là tình yêu duy nhất của trái tim họ ?
Tóm tắt, trong Hội Thánh : người quả phụ chân chính là đóa hoa màu tím nhỏ mùa cuối đông, nép mình dưới đám lá to rộng của lòng khiêm hạ tận cùng, song đìu hiu dâng tỏa làn hương êm dịu khôn tả của lòng đạo đức. Đóa hoa màu tím không lòe loẹt nói lên việc hãm mình phạt xác. Nảy nở ở những nơi thoáng khí vì không có trồng trọt, vì không muốn bị thúc bách gò ép trong cuộc trò chuyện của người đời, ngõ hầu bảo vệ hữu hiệu hơn, nét tươi thắm của lòng họ chống lại mọi sức nóng thiêu đốt của lòng ước ao của cải, danh giá và ngay cả ái tình. Thánh Tông Đồ nói : “Nếu họ cứ kiên trung sống như thế, họ sẽ thật là người có phúc” (1Cor, 7-40).
Tôi còn nhiều điều muốn nói về vấn đề này. Nhưng xin tóm tắt hết cả trong lời nầy : muốn bảo vệ danh dự của địa vị mình, người quả phụ hãy đọc chăm chú các thư rất hay mà thánh Hiê-rô-ni-mô viết cho Furia và Salvia, và các bà khác được hân hạnh làm con thiêng liêng của một cha linh hồn cao cả như thế. Không còn có thể thêm điều gì vào các điều người viết cho họ, cùng lắm là lời dặn này : bà quả phụ chân chính không bao giờ nên trách mắng, hay chỉ trích những người tái giá, ngay cả tái giá lần thứ ba hay thứ bốn, vì trong đôi trường hợp ấy Thiên Chúa đã an bài như vậy để hiển danh Ngài hơn nữa. Rồi phải luôn tâm tâm niệm niệm điều người xưa truyền lại : dù là quả phụ hay đồng trinh trên trời chẳng dành riêng cho họ vinh quang nào khác ngoài vinh quang vì họ đã sống khiêm nhường.
23: Bỏ một đoạn.
24: Đúng ra phải viết là : “Mùa hoa nở, mùa hoà ca, tiếng cu gáy…”
